بهبود دهندۀ تهویۀ خاک
بهبود دهندۀ تهویۀ خاک چیست؟
گیاهان مانند اغلب موجودات زنده برای ادامۀ حیات به غذا، آب و هوا نیاز دارند. منبع تامین غذا، مواد آلی و معدنی است که در قالب غنی کننده‌ها به خاک می‌افزاییم. نیاز آبی نیز با آبیاری و انتخاب بستر کاشت مناسب رفع خواهد شد؛ در این مورد به طور مفصل در صفحه‌ی بستر کاشت مطالعه کنید. اما گیاه چگونه دی اکسید کربن، اکسیژن و دیگر گازهای مورد نیاز خود را تامین می‌کند؟ گیاه بخش بزرگی از گازهای مورد نیاز خود را از طریق تاج یا همان اندام هوایی جذب می‌کنند؛ یک برگ آفتابگردان در حال رشد، می‌تواند تمام دی اکسید کربن فضای بالای سطح خود را تا ارتفاع 4/2 متری در مدت یک ساعت مصرف کند! با این حال ریشۀ گیاه برای رشد نیاز به اکسیژن دارد. ریشۀ گیاه برای تنفس و آزادسازی انرژی در فرایند گلوکز-اکسیژن به اکسیژن نیاز دارد. در بسترهای کاشتی که تهویه خوبی انجام نمی‌شود، ریشه‌ها از اکسیژن محروم شده و از بین می‌روند. از آنجایی که راه ارتباطی گیاه با مواد غذایی ریشه می‌باشد از بین رفتن آن به سرعت مرگ گیاه را سبب می‌شود. همچنین تهویۀ خوب خاک به میکروارگانیسم‌های هوازی ساکن خاک کمک می‌کند. در ادامه این مطلب به طور مفصل با بهبود دهندۀ تهویۀ خاک و مزیت‌هایش آشنا خواهید شد. همچنین می‌توانید تهویه کننده‌های خاک با کیفیت را از گیاهامی خریداری کنید، هر پرسشی در این زمینه دارید، از طریق گفت‌وگوی آنلاین لطفا با کارشناسان ما در گیاهامی در تماس باشید.
اهمیت تهویه خاک
هر چه خاک فشرده و متراکم‌تر باشد فضا برای حضور اکسیژن کمتر خواهد بود. حتی گاهی این فضا با آب آبیاری اشغال شده و ریشه اصطلاحا دچار خفگی می‌شود. گیاه زمانی بهترین رشد را خواهد داشت گه خاکی با زهکش مناسب در اختیار داشته باشد. بیشترین اکسیژن در نزدیکی سطح خاک تجمع می‌یابد بنابراین در صورتی که ریشه‌ها اکسیژن مورد نیاز خود را در اعماق خاک دریافت نکنند به تدریج به طرف سطح خاک حرکت می‌کنند. در این حالت ریشه به راحتی توسط آفات و بیماری‌ها آسیب می‌بیند، دچار کاهش رطوبت شدید و خشکی می‌شود، مواد غذایی اعماق خاک را از دست می‌دهد و در نهایت گیاه استحکام فیزیکی خود را از دست می‌دهد و با کوچکترین تکانه‌ها از خاک خارج می‌شود.
علل تهویه ضعیف خاک
خاک با تهویه ضعیف به خاکی گفته می‌شود که محتوای دی اکسید کربن آن بالا و میزان اکسیژن آن بسیار پایین باشد. عوامل موثر بر تهویه خاک عبارتند از رطوبت خاک، فشردگی خاک، زهکشی خاک، محتوای مواد آلی خاک. هر یک از این عوامل در باغچه، مزرعه یا گلدان گیاه آپارتمانی می‌تواند مشاهده شود.
فشردگی خاک
خاک فشرده تهویه هوای ضعیفی خواهد داشت. هر چه بافت خاک ریزتر باشد ذرات سریعتر به یکدیگر چسبیده و میزان اکسیژن را کاهش می‌دهند. علاوه بر این عوامل دیگری مانند قدم زدن افراد در باغچه، تردد ماشین آلات کشاورزی و یا فشرده کردن خاک گلدان با دست یا بیلچه می‌تواند فشردگی خاک را افزایش و تهویه را کاهش دهد. آبیاری نامناسب نیز در بلند مدت می‌تواند خاک را سنگین و فشرده کند. به کار بردن موادی مانند پرلیت و کوکوپیت از فشردگی بیش از اندازه خاک جلوگیری می‌کند.
رطوبت خاک
تنظیم رطوبت خاک می‌تواند از تضعیف تهویۀ خاک جلوگیری کند. با غرقابی کردن بستر کاشت برای آبیاری به سرعت منافذ خاک با آب پر شده و سطح اکسیژن کاهش می‌یابد و گاهی به صفر می‌رسد. البته اگر پیش از خفگی ریشه‌ها آب از طریق تبخیر یا زهکشی مناسب از بستر کاشت خارج شود دوباره تعادل برقرار شده و اکسیژن به خاک نفوذ می‌کند. کوکوپیت می‌تواند ظرفیت نگهداری آب در بستر کشت را افزایش دهد اما این به این معنی نیست که وجود کوکوپیت در خاک سبب افزایش رطوبت و پوسیدگی ریشه می‌شود. اگر آبیاری بستر کاشت به میزان صحیح و در آستانه ظرفیت کوکوپیت انجام شود در عین اینکه رطوبت حفظ می‌شود از پوسیدگی ریشه نیز جلوگیری می‌شود.
محتوای مواد آلی
یکی از دلایل تاکید بر افزودن کود دامی به خاک تاثیر آن بر تهویه خاک است. تجزیه مواد آلی سبب تولید دی اکسید کربن می‌شود با افزایش بیش از حد دی اکسید کربن، میزان اکسیژن کاهش یافته و گیاه دچار مسمومیت می‌شود. افزودن کود پوسیده دامی و ورمی کمپوست استاندارد علاوه بی آنکه محتوای دی اکسید کربن را افزایش دهد، مواد غذایی مورد نیاز گیاه را تامین کند.
کوکوپیت
الیاف نارگیل یا همان کوکوپیت از نظر ظاهر شبیه به پیت ماس است؛ با پیتماس در صفحۀ غنی‌کننده خاک آشنا شوید. کوکوپیت فراورده فرعی صنعت فراوری پوست نارگیل است. الیاف و گرد الیاف نارگیل طی فراوری جدا شده، پوسانده، درجه بندی، خشک و در نهایت فشرده می‌شود. کیفیت کوکوپیت بسته به منبعی که از آن تهیه می‌شود متفاوت خواهد بود به ویژه مقدار کل نمک‌های محلول، سدیم، کلرید و پتاسیم در مقادیر متفاوت در این ماده حضور خواهند داشت. کوکوپیت دارای بذر علف هرز یا عوامل بیماری‌زا نبوده و به نوعی ضد قارچ محسوب می‌شود. کوکوپیت دارای PH شش بوده و بافت خاک را اصلاح می‌کند. از کوکوپیت (مگر برای جوانه‌زنی بذر) به تنهایی به عنوان بستر کاشت استفاده نکنید چرا که با گذر زمان و تکرار آبیاری کوکوپیت آب بسیاری در خود ذخیره می‌کند. پس از مدتی بستر کاشت سنگین شده و موجب مرگ گیاه می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود برای بهبود تهویه خاک کوکوپیت را با سایر اجزا بستر کاشت مانند ورمیکولیت، پرلیت، شن، چیپس چوب و شلتوک مخلوط کنید.
نحوه استفاده از کوکوپیت
این محصول معمولا به صورت قالب آجری یا شبکه‌ای تولید شده و نیاز است پیش از مصرف کاملا آبگیری شود. دو ساعت پیش از به کارگیری، قالب‌های کوکوپیت را خرد کرده و در یک ظرف پر از آب گرم قرار دهید. پس از گذشت چند ساعت آب اضافی را از ظرف خارج کنید، پس از جذب کامل آب باقی مانده در ظرف، کوکوپیت آماده استفاده است.
توجه کنید که به کار بردن درصد بالای کوکوپیت در خاک در جهت عکس هدف ما عمل کرده و با متراکم شدن تهویه را کاهش می‌دهد. کوکوپیت برای افزایش تخلخل و بهبود تهویه خاک باید با خاک، چیپس چوب یا پرلیت مخلوط شود. مقدار توصیه شده برای به کارگیری کوکوپیت در بستر کاشت گیاهان آپارتمانی 40% می‌باشد. این مقدار علاوه بر بهبود تهویه خاک سبب بالا رفتن ظرفیت نگهداری آب در خاک شده و نیاز به آبیاری را کاهش می‌دهد.
کوکوپیت مواد غذایی بسیار ناچیزی دارد بنابراین باید اجزا مغذی به بستر کاشت بیافزایید. کودهای آلی یا شیمیایی منابع غذایی هستند. منابع غذایی و غنی کننده‌های خاک در این مطلب معرفی شدند.
تفاوت کوکوپیت و پیتماس
پیتماس نیز مانند کوکوپیت تهویۀ خاک را بهبود می‌بخشد اما تفاوت‌هایی میان این دو وجود دارد که با توجه به موقعیت کشت و کار باید میان آن‌ها انتخاب کنید.
پیتماس که از باتلاق‌ها برداشت شده و حاصل پوسیدگی مواد گیاهی است به عنوان جاذب و نگهدارنده آب در بسترهای کاشت به کار می‌رود. پیتماس از نهاده‌های پایدار محسوب نمی‌شود؛ مدت زمان بسیار زیادی طول می‌کشد تا پیتماس برداشت شده از باتلاق دوباره تولید و جایگزین شود. در مقابل کوکوپیت یک محصول فرعی از فرایند فراوری پوست نارگیل است بنابراین سازگار با طبیعت است.
پیتماس با PH در محدودۀ 4-3 خاصیت اسیدی داشته و برای گیاهانی که محیط قلیایی را ترجیح می‌دهند مناسب نیست. البته در ایران غالبا خاک‌ها آهکی بوده و قلیایی هستند بنابراین استفاده آگاهانه از خاصیت اسیدی پیتماس می‌تواند کمک کننده باشد در مقابل کوکوپیت با متوسط 7-6 خنثی بوده و تاثیر چندانی بر بستر کاشت نخواهد گذاشت.
پیتماس ماندگاری زیادی ندارد و پس از خشک شدن آبگریز می‌شود چرا که دارای روکش کوتیکولی آبگریز است و اشباع کردن آن از آب بدون استفاده از روش‌های خاصی امکان پذیر نیست، کوکوپیت اما پس از خشک شدن به راحتی آب جذب کرده و قابل استفاده است.
پیتماس در مقایسه با کوکوپیت آب بیشتری نیاز دارد تا به همان سطح رطوبت برسد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت کوکوپیت سریعتر از پیت ماس اشباع می‌شود اما سریعتر از پیتماس نیز آب از دست خواهد داد.
پیتماس به طور متوسط 65% و کوکوپیت 75%وزن خود آب جذب می‌کند.
هدایت الکتریکی یا میزان نمک‌های محلول در یک بستر می‌تواند رشد گیاه را کاهش دهد، در تحقیقات انجام شده میزان نمک‌های محلول در بستر حاوی کوکوپیت بیشتر از پیتماس اندازه گیری شده بنابراین گیاهانی که در بستر حاوی پیتماس رشد می‌کنند کلروفیل بیشتری داشته، سبزتر و بزرگتر نسبت به گیاهان پرورش یافته در کوکوپیت هستند.
ترکیب کوکوپیت و پرلیت
وجود پرلیت در بسترهایی که کوکوپیت حضور دارد ضروری است؛ همانطور که پیش‌تر گفتیم وجود اجزا دیگر در کنار کوکوپیت برای جلوگیری از متراکم شدن آن نیاز است. در بستر گیاهان آپارتمانی –بسته به نوع گیاه و مرحله رشدی- افزودن 50-10% پرلیت توصیه می‌شود
اگر بستر کشتی برای ریشه‌دار کردن قلمه‌های چوبی آماده می‌کنید میزان پرلیت را افزایش دهید تا ریشه به راحتی در بستر توسعه پیدا کند.
برای اغلب گیاهان آپارتمانی در مرحله رشد رویشی ترکیب 25% پرلیت با 75% کوکوپیت انتخاب مناسبی است. البته چنین بستری نیاز به کوددهی خواهد داشت.
اگر گیاه شما نیاز آبی بسیار دارد و قصد دارید از خفگی ریشۀ آن در اثر آبیاری زیاد جلوگیری کنید، 20% پرلیت به بستر حاوی کوکوپیت بیافزایید.
اگر مکمل‌های غذایی به بستر باغچه یا گلدان می‌افزایید حضور 40% پرلیت ضروری است تا جذب عناصر بهتر انجام شود.
برای تهیه‌ی بستر جوانه‌زنی بذر می‌توانید از ترکیب 50-50% پرلیت و کوکوپیت استفاده کنید. فراموش نکنید که خیساندن هر دو ماده پیش از مصرف ضروری است.
خرید بهبود دهندۀ تهویۀ خاک
برای خرید بهبود دهندۀ تهویۀ خاک می‌توانید به بخش فروشگاهی وبسایت گیاهامی مراجعه کنید. در بخش سبک کننده‌های خاک، پرلیت و در بخش بهبود دهندۀ تهویه خاک،همین صفحه، کوکوپیت را انتخاب کرده و در هر جای ایران که هستید ثبت سفارش انجام دهید. البته توصیه می‌کنیم پیش از سفارش محصول از خدمات مشاورۀ گیاهامی بهره‌مند شوید؛ مشورت گرفتن از تیم مشاوره از خرید محصول اشتباه و نامتناسب با نیاز شما، جلوگیری می‌کند چرا که با توجه به شرایط دقیق گیاه و محیط نگهداری آن‌ها مشاوره انجام خواهد شد. اگر برای بار اول از گیاهامی محصولات مورد نیاز گیاه خود را تهیه می‌کنید از تخفیف ویژه برخوردار خواهید شد.