بذر چمن
انواع بذر چمن
چمن زمینۀ زیبایی جهت گلکاری در باغچه‌های بزرگ و گشتگاه‌ها را ایجاد می‌کند. در چمن کاری از گیاهان گوناگونی استفاده می‌شود که بیشتر از تیرۀ گندم سانان می‌باشند. در بیشتر مناطق ایران، از گونه‌ای چند ساله به نام چاوی استفاده می‌شود. برای انتخاب نوع چمن، فرایند کاشت و سیستم نگهداری آن ادامۀ مطلب را مطالعه کنید.
چمن‌ها به دو گروه بزرگ چمن‌های گرمسیری و چمن‌های سردسیری تقسیم بندی می‌شوند. طول دورۀ رشد و دمایی که هر یک از ارقام چمن در آن سبز می شوند منجر به این تقسیم بندی شده است. برای آشنایی با نحوه تهیه و کاشت و مراقبت از بذر چمن لطفا تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
چمن‌های سردسیری
چمن‌ای سردسیری یا فصل سرد به دلیل داشتن سرعت رشد مطلوب در دماهای پایین، برای آب و هوای سرد و معتدل مناسب هستند و در آب و هوای گرم، قهوه‌ای رنگ می‌شوند ولی رنگ سبز خود را طی روزهای سرد، بیشتر از علف‌های گرمسیری حفظ می‌کنند. دمای بهینۀ هوا برای رشد ساقه در چمن‌های سردسیری بین 18 تا 24 درجه سانتی گراد و دمای خاک برای رشد ریشه‌های آن 18 تا 10 درجه سانتی گراد و دمای بهینه برای فتوسنتز در این نوع از چمن‌ها 20 تا 25 درجه سانتی گراد است. چمن‌های سردسیری به طور طبیعی با رفتن به مرحلۀ نیمه خفتگی در دورۀ خشکی یا دماهای بالا از خود محافظت می‌کنند. بدین صورت که رشد خود را متوقف کرده و قهوه‌ای رنگ می‌شوند ولی با خنک شدن هوا و آبیاری کافی به حالت اولیۀ خود باز می‌گردند. چمن‌های سردسیری دورۀ خفتگی خود را اواسط اسفند می‌شکنند ولی رشد فعال خود را تا پس از نخستین آبیاری در فروردین آغاز نمی‌کنند. این چمن‌ها زودتر سبز می‌شوند و سرعت رشد تندتری را در بهار نسبت به اراقام گرمسیری از خود نشان می‌دهند در نتیجه سرعت نیاز آبی روزانۀ آن‌ها پس از سبز شدن به سرعت افزایش می‌یابد.
چمن‌های گرمسیری
چمن‌های گرمسیری در ماه‌های زمستان دورۀ خفتگی خود را آغاز می‌کنند. این چمن‌ها در آب و هوای خشک و نیمه خشک و گرمسیری با بارندگی اندک بهترین رشد را داشته و به طور کلی نسبت به چمن‌های سردسیری مقاومت بیشتری در برابر تنش خشکی از خود نشان می‌دهند ولی ممکن است هر یک از چمن‌های گرمسیری و سردسیری قادر به تحمل دوره‌های خشکی یا گرما باشند. دمای بهنیۀ هوا برای رشد ساقه در چمن‌های گرمسیری بین 35 تا 27 درجه سانتی گراد و دمای خاک برای رشد ریشه‌های آن، 24 تا 29 درجه سانتی گراد و دمای بهینه برای فتوسنتز 30 تا 35 درجه سانتی گراد است. به طور کلی چمن‌های گرمسیری سرعت تبخیر و تعرق کمتری را نسبت به چمن‌های سردسیری از خود نشان می‌دهند.
تجهیزات مورد نیاز پرورش بذر چمن
اگر بذر چمن را برای تجهیز کردن یک زمین ورزش تهیه می‌کنید باید امکانات مورد نیاز برای نگهداری آن را نیز فراهم کنید. البته در صورتی که قصد کاشت چمن در یک محیط کوچک را دارید عملیات نگهداری آن با ابزار ساده‌تر نیز قابل انجام است.
تجهیزات چمن زنی
انواع ماشین‌های چمن زنی شامل غلتکی، چرخشی و شلاقی می‌شوند. گرچه نوع سوم برای سطوح نرم و یکدست فوتبال توصیه نمی‌شود. تیغه‌های چمن‌زن باید تیز نگه‌داشته شوند و برابر با توصیه‌های تولید کننده نصب شده باشند. تجهیزات چمن زنی باید در محدودۀ سرعتی برابر با توصیۀ تولید کننده کار کند.
تجهیزات کاشت بذر چمن و سایر بذرها
بذرکارها برای فعالیت‌های نوسازی چمن و بذرپاشی مجدد کاربرد بسیار دارند. این دستگاه‌ها با روش‌های مختلف در خاک شیار ایجاد کرده و بذر را در میان شیار قرار می‌دهند. البته زمین‌هایی که با بذرکارها بذرپاشی می‌شوند به علت تماس کم و غیر موثر بذر با خاک نیازمند کاربرد بیشتر بذر هستند. هم‌چنین در این شرایط آبیاری بیشتری برای جوانه زنی بذر چمن نیز نیاز دارند.
پخش کننده‌ها در زمین چمن
انواع پخش کننده‌ها برای توزیع کودهای شیمیایی خشک یا مواد آفت کش پودری به کار می‌روند و بر پایۀ میزان توصیه شدۀ کود یا افت کش کالیبره می‌شوند.
محلول پاش‌های زمین چمن
محلول پاشی در شرایطی لازم است که کود یا آفت کش‌های مایع به کار می‌روند. سامانه‌های کم فشار بیشتر قابل توصیه هستند. سمپاش‌ها نیز مانند پخش کننده‌های مواد خشک باید کالیبره شوند.
هواده زمین چمن
هوادهی تراکم سطح خاک را از بین می‌برد. ماشین‌های هواده باید از نوعی باشند که خاک را به صورت مفتول‌هایی خارج کنند. سطح فعالیت دندانه‌های این دستگاه باید تا عمق لایه‌های متراکم خاک نفوذ کند.
عملیات نگهداری زمین چمن
چمن نیز مانند تمام موجودات زنده نیاز به آب، تغذیه، نگهداری و پیرایش دارد. مهم‌ترین عملیات نگهداری چمن این موارد هستند.
سربرداری چمن
سربرداری عبارت است از حذف رشد اضافی شاخساره در زمین‌های بازی طبیعی به صورت دوره‌ای. این عملیات به منظور ایجاد یکنواختی، زیبایی، جلوگیری از به گل رفتن چمن و ایجاد سطح صاف برای بازی در چمن‌های ورزشی انجام می‌شود. هم‌چنین سربرداری سبب حرکت راحت افراد و یا حرکت بهتر توپ در زمین‌های ورزشی می‌شود. ارتفاع سربرداری نیز ارتفاع سربرداری چمن نسبت به سطح خاک را می‌گویند. ارتفاع سربرداری زمین چمن ورزشی متناسب با نوع ورزش و گونۀ چمن و زمان سال متفاوت است. برای مثال زمین فوتبال غالبا در ارتفاع 38-19 میلی‌متر سربرداری می‌شود. زمین چمن باید در صورت نیاز سربرداری شود. بیش از 3/1 ارتفاع طول برگ نباید در هر سربرداری چیده شود زیرا در این صورت سطح فتوسنتز بسیار کاهش می‌یابد. تحت شرایط رشد معمولی این بدان معناست که هر 5 تا 7 روز زمین چمن باید سربرداری شود. هنگامی که میزان سربرداری کم و ارتفاع در اندازۀ 5/2 سانتی‌متر نگه داشته می‌شود، نیازی به جمع‌آوری برگ‌های چیده شده نیست.
آبیاری بذر چمن
آب یک ماده زیستی ضروری برای رشد گیاه است و80% برگ و ریشه‌های چمن و 50% ساقه‌های چمن در شرایط گلدهی را تشکیل می‌دهد. قابلیت جذب آب توسط چمن تحت تاثیر عمق، تعداد، سرعت گسترش و طول ریشه‌های آن است. فقط یک تا سه درصد آب جذب شده به وسیلۀ چمن صرف فعالیت‌های سوخت و سازی می‌شود و بیشتر آب جذب شده از طریق تعریق مصرف می‌شود. به کار بردن میزان مناسبی از آب در آّیاری چمن از حمله عملیاتی است که اغلب به صورت بهینه به کار برده نمی‌شود. آبیاری سبک و پی در پی نظام ریشه‌ای کم عمق و ضعیفی ایجاد می‌کند و همین موضوع سبب دریافت محدود آب و مواد غذایی از خاک می‌شود. به طور کلی ریشه‌ها در جایی که خاک مرطوب است رشد می‌کنند و هنگامی که رطوبت سطحی خاک کاهش می‌یابد برخی ریشه‌ها برای جستجوی آب به قسمت‌های عمیق‌تر خاک گسترش می‌یابند. بیشتر ریشه‌های چمن در عمق 30 سانتی متری خاک قرار دارند.
کوددهی چمن
چمن‌ها نیز مانند دیگر گیاهان به 16 عنصر معدنی برای رشد نیازمند هستند. عمدۀ این عناصر به طور طبیعی در خاک موجود می‌باشند. نیتروژن لازمۀ شادابی چمن است زیرا رشد برگ را تحریک می‌کند. فسفر برای ایجاد ریشۀ قوی لازم است و پتاسیم به نمو و فعالیت کمک می‌کند. پیش از تهیۀ کود ابتدا خاک را آزمایش کرده و سپس با توجه به کمبود عناصر برنامۀ غذایی را تدوین کنید. در کوددهی زمین‌های چمن ترکیب کود با حشره کش، قارچکش، علف‌کش یا خزه کش متداول است. رنگ پریدگی یکی از علائم بارز نیاز چمن به کود است، علاوه بر آن کم شدن مقاومت گیاه در برابر کنش‌ها و قابلیت پاخوری است. با آغاز فصل رشد در بهار لازم است که یک یا دو بار کوددهی صورت گیرد. اگر از کودهایی استفاده می‌کنید که به سرعت آزاد می‌شوند، شمار دفعات کوددهی باید بیشتر و میزان مصرف کمتر باشد. چمن‌های کاشته شده در مناطق گرمسیری در پاییز نیاز به کوددهی دارند. پخش کود در تابستان در بیشتر مناطق خطرناک است زیرا دمای بالا سبب سوختن چمن می‌شود. آبیاری پس از کوددهی تا حدودی از تجمع نمک و سوختن چمن جلوگیری می‌کند.
کنترل اسیدیته زمین چمن
واکنش اسیدیتۀ خاک برای کاشت چمن باید در محدودۀ 5/6 تا 5/7 حفظ شود. اگر چه چمن می‌تواند در خارج از این محدوده با مدیریت دقیق مواد غذایی در شرایط مطلوب حفظ شود.
کنترل آفات بذر چمن
آگاهی از اینکه دقیقا کدام نوع حشره به چمن آسیب رسانده است ضروری است زیرا شمار زیادی حشره در چمن زندگی می‌کنند. آفات مختلف شیوه مدیریت متفاوتی نیز دارند. با توجه به علائم گسترده‌ای که در تشخیص بیماری یا نوع آفات چمن وجود دارد، فرصت شرح آن‌ها در این مطلب نبوده و توصیه می‌شود در این شرایط حتما از متخصص کشاورزی کمک بگیرید.
کنترل علف هرز چمن
اگر با انجام عملیات مناسب و خوب مانند چمن‌زنی پی در پی، آبیاری و کوددهی بتوان میزان علف هرز را در کمترین میزان نگه داشت، خلاص شدن از آن‌ها کار دشواری نخواهد بود. حذف علف‌های هرز با دست یا با علف کش‌های شیمیایی صورت می‌گیرد. اگر هجوم علف هرز گسترده نباشد موادی مانند صابون علف کش موثر خواهد بود.
انتخاب بذر چمن برای کاشت
پوشش چمن می‌تواند متشکل از یک نوع چمن باشد که یک رقم تجاری نامیده می‌شود یا متشکل از یک ترکیب یا مخلوطی از چمن‌ها باشد. هنگامی که از یک رقم تجاری، بهره می‌گیرید، چمن بیشترین یکنواختی را از نظر ظاهر دارد. رقم تجاری یعنی چمنی که با هدف ویژه‌ای برای فروش نام گذاری شده و پرورش داده می‌شود مانند بذر چمن اسپرت یا بذر چمن زینتی. مشکل اصلی استفاده از یک نوع چمن این است که در صورت حساسیت رقم مورد استفاده به یک آفت، بیماری یا شرایط محیطی، تمام زمین چمن شده نابود می‌شود بنابراین استفاده از یک ترکیب یا مخلوط توصیه می‌شود شرکت‌های تولید و فروش بذر چمن ترکیب‌ها و مخلوط‌های مورد نظر را برای شرایط ویژه فراهم می‌آورند. برای مثال مقاومت یک رقم چمن، ضعف رقم‌های دیگر چمن را در مواردی مانند شیوع بیماری، خشکی و پاخوری جبران می‌کند؛ بنابراین این چمن باید دارای ظاهر خوبی باشد حتی هنگامی که یک نوع چمن به عارضه‌ای آلوده است.البته چمن‌های بومی به خاطر ویژگی‌های مقاومت به خشکی و نیاز کم به عملیات زراعی و نگهداری، مطلوب هستند. اگر در منطقۀ خشک زندگی می‌کنید و قصد کاشت چمن در باغ یا محوطۀ ورزش دارید، باید برخی ویژگی‌های چمن را در نظر قرار دهید. برای مثال چمن‌هایی با ریشۀ سطحی، نیاز به آبیاری بیشتر با دورۀ آبیاری کمتر نسبت به چمن‌ای با ریشۀ بلند داشته و قابلیت پاخوری کمی دارند. منظور از ریشۀ سطحی، ریشه‌های با طول 7-5 سانتی متر است و ریشه‌های متوسط منظور ریشه‌های با طول 25-7 سانتی متر است. چمن‌هایی با عمق ریشۀ بیشتر از 25 سانتی متر نیز در دستۀ ریشه‌های طویل قرار می‌گیرد. بنابراین هنگام انتخاب بذر چمن در زمینۀ ویژگی آن‌ها نیز مطالعه کنید.
انتخاب بذر چمن مناسب زمین ورزش
گزینش یک رقم از چمن یا ترکیبی از چمن‌ها، به اقلیم، نسبت سایه و آفتاب محوطۀ مورد نظر و البته ورزش مورد بستگی دارد. در کل هر چمن مقاوم به پاخوری می‌تواند وظیفۀ خود را به خوبی انجام دهد. اگر چه بعضی از آن‌ها در موارد ویژه‌ای بهتر از ارقام دیگر عمل می‌کنند. برای مثال نوعی چمن به نام بنت گراس با بافت ریزی که دارد می‌تواند پوشش خوبی در نواحی ظریف مانند حفرۀ زمین گلف ایجاد کند اما به ضربات حساس بوده و برای بازی‌هایی مانند فوتبال مناسب نیست. مهم‌ترین ویژگی یک چمن ورزشی، برگشت سریع آن به حالت نخستین پس از آسیب دیدن در اثر پاخوری است. مقاومت به تنش خشکی، برگشت پذیری یا جهندگی چمن، ریشه‌های عمیق و متراکم از جمله ویژگی‌های مطلوب چمن یک زمین فوتبال است.
مشکلات پرورش چمن
همانطور که گفته شد دو نوع اصلی چمن‌ها عبارتند از چمن‌های فصل گرم و چمن‌های فصل سرد. چمن‌های فصل سرد در زمستان‌های سرد مقاومت می‌کنند اما غالب آن‌ها در تابستان‌های داغ پژمرده شده و به طور عمده در عرض‌های جغرافیایی شمال کشت می‌شوند. چمن‌های فصل گرم در آب و هوای گرم به خوبی رشد می‌کنند و در دماهای پایین به خواب می‌روند. اگر با مشکل قهوه‌ای شدن آن‌ها در زمستان روبه‌رو شوید می‌توانید از بذر پاشی مجدد با چمن‌های فصل سرد بهره بگیرید. اما چمن‌ها در اقلیم‌های مختلف عملکرد متفاوتی دارند. برای گزینش چمنی که بهترین سازگاری را با منطقۀ مورد نظر داشته باشد با یک کارشناس مشورت کنید.
وجود لکه روی برگ چمن
اگر لکه‌هایی ناگهان روی چمن پدیدار شوند، بررسی کنید که آیا رابطه‌ای با مصرف و پخش مواد شیمیایی مانند علف یا آفت کش دارد یا خیر. ناحیۀ مشکوک را بیشتر آبیاری کنید تا مواد شسته شود. اگر عارضه رفع نشد احتمالا ممکن است دلیل دریافت آب خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.
تجمع آب و شرایط تردد افراد
فشردگی خاک سبب تجمع و حتی روان شدن آب می‌شود، هم‌چنین رشد ریشه‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. وجود لایۀ ضخیم کاهبرگ نیز از نفوذ آب به درون خاک جلوگیری می‌کند. یک برنامۀ مناسب نگهداری شامل حذف کاهبرگ و هوادهی چمن از این مشکل جلوگیری می‌کند.
زرد شدن جمن
نبود آب یا نور خورشید سبب زرد شدن چمن می‌شود.
خرید بذر چمن و مشاوره در زمینه پرورش آن
در فروشگاه گیاهامی، علاوه بر عرضه انواع بذر چمن مرغوب، مشاوره گیاه‌پزشکی برای کاشت و پرورش و نگهداری چمن هم انجام می‌شود. برای ثبت درخواست مشاوره لطفا به این صفحه سر بزنید.