کودهای بهبوددهنده

تعریف کودهای بهبوددهنده

اگر با وجود کوددهی به موقع و کافی هم‌چنان از وضعیت سلامت و شادابی گیاه خود رضایت ندارید این مطلب برای شما مفید خواهد بود. مشکلاتی که در پیکرۀ گیاه به وجود می‌آید تنها مربوط به کمبود مواد غذایی در محیط ریشه نیست. گاهی اصلاح شیمیایی خاک سبب بهبود وضعیت گیاه می‌شود. همانطور که هر موجود زنده‌ای برای رشد نیازهای ضروری دارد، گیاهان نیز برای بقا نیازهای اولیه دارند؛ تا زمانی که نور خورشید، هوا، آب، مواد مغذی و دمای مناسب در دسترس گیاه قرار بگیرد گیاه قادر به فتوسنتز است. اما گیاهان برای ادامۀ رشد علاوه بر خاک مناسب، به مواد مغذی (عناصر شیمیایی) نیز احتیاج دارند. این عناصر به صورت کود به خاک اضافه می‌شوند. این کودها گاهی صرفا حاوی عناصر بوده و گاهی حاوی انواع مواد تنظیم کنندۀ رشد و انواع بهبوددهنده می‌باشد. تعدادی از این کودهای بهبوددهنده را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

کودهای بهبوددهنده مخصوص ریشه زایی

در میان علاقه‌مندان و فعالین کشاورزی، گیاه افزایی از طریق قلمه زدن بیشترین طرفدار را دارد. معمول‌ترین نوع قلمه نیز قلمۀ ساقه و برگ است. در قلمۀ ساقه قسمتی از ساقه را که دارای جوانه جانبی یا انتهایی است از گیاه مادری جدا کرده و برای ریشه زایی در محیطی مناسب قرار می‌دهند تا پس از تولید ریشه به صورت گیاهی جداگانه رشد کند. در قلمۀ برگ نسبت به قلمۀ ساقه تعداد گیاه بیشتری از یک گیاه مادری حاصل می‌شود. در این نوع قلمه پهنک برگ همراه با دمبرگ گرفته می‌شود. پس از قرارگیری در محیط مناسب ریشه زایی از قسمت پهنک یا دمبرگ ریشۀ گیاه جدید شروع به رشد می‌کند. در این فرایند سرعت ریشه زایی و حجم ریشه‌ای که تشکیل می‌شود اهمیت بسیار دارد بنابراین وجود موادی که به ریشه زایی کمک کند شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.

فرایند ریشه زایی

ظرفیت یک ساقه یا برگ برای ریشه دهی نتیجۀ برهم‌کنش میان عوامل ارثی و محیطی گیاه است. عواملی مانند زمان کاشت قلمه، دما، رطوبت، نوع بافت قلمه، میزان مواد غذایی موجود در قلمه و تنظیم کننده‌های رشد میزان موفقیت ریشه زایی را تعیین می‌کنند. در میان این موارد اکسین از تنظیم کننده‌های رشد نقش مهمی دارد. ریشه‌دهی در ساقه متناسب با میزان اکسین است. با تجمع اکسین در قسمت پایین قلمه گیاه برای ریشه زایی تحریک می‌شود.

بهبود ریشه زایی با تنظیم کنندۀ رشد

ریشه زایی بسیاری از گیاهان را می‌توان با تنظیم کننده‌های رشد گیاهی زیاد کرد. این مواد ریشه زایی را سرعت می‌بخشند، درصد قلمه‌های ریشه دار شده را زیاد می‌کنند، حجم و کیفیت ریشه را در هر قلمه بالا می‌برند. مهم‌ترین مواد ترکیبی ریشه زا ایندول بوتیریک اسید و نفتالن استیک اسید هستند. شکل تجاری این مواد به صورت پودر بوده و در صورت استفاده از آن‌ها باید پایین قلمه را در آن فرو برده و سپس کاشت قلمه انجام شود. اگر از محلول‌های ریشه زایی استفاده می‌کنید، بر حسب نوع گیاه، می‌توانید پایین قلمه‌ها را در محلول رقیق 20 تا 200 قسمت در میلیون، به مدت 24 ساعت نگهداشت و سپس قلمه‌ها را در محیط ریشه زایی (بستر کشت) قرار داد. هم‌چنین می‌توان بر حسب گونه از محلول غلیظ 500 تا 10000 قسمت در میلیون استفاده کرد. در این مورد باید پایین قلمه را حدود 5 ثانیه در محلول فرو برده و سپس بکارید.

کلات آهن

آهن در سوخت و ساز گیاه، در تولید سبزینه، تنفس، نورساخت و فعالیت‌های آنزیمی به نقش دارد. یکی از رایج‌ترین کمبودها به ویژه در تولید گلخانه‌ای مربوط به آهن است. نشانه‌های کمبود آهن با کم سبزینه شدن فاصلۀ بین رگبرگ برگ‌های جوان آغاز می‌شود. در حالت پیشرفته برگ‌ها تقریبا به رنگ سفید در آمده و سپس می‌میرند. کلات‌های آهن و سولفات می‌توانند کمبود آهن را برطرف سازند. کمبود آهن اغلب به خاطر زیاد بودن  محیط کشت است. پیش از اعمال کود کلات آهن باید  محیط کشت بررسی شود. مهم‌ترین کودهای آهن، سولفات آهن و کلات آهن مانند EDTA می‌باشد. کودهای کلاته، از جمله کلات آهن، کودهایی هستند که طی فرایندی یک یون فلزی با یک ترکیب آلی محصور می‌شود تا از مزایای آن استفاده کند. کلات‌ها معمولا تثبیت نمی‌شوند و اهمیت آن‌ها به خاطر دیر آزاد شدن و تدریجی بودن روند تجزیه و جذب آن‌ها است.

کلات آهن به دو روش جذب می‌شود:

1. کلات توسط گیاه جذب شده و در داخل آن آهن آزاد می‌شود.
2. آهن پیش از ورود به گیاه از کلات آزاد شده و سپس جذب گیاه می‌شود. در این حالت سرعت جذب کمتر از حالت اول است.

هیومیک اسید

یکی از موادی که در اصلاح خاک به کمک کشاورزان و پرورش‌دهندگان گیاه می‌آید هیومیک اسید است. هیومیک‌اسید در واقع گروهی از مولکول‌هایی است که به ریشه‌های گیاه پیوسته و به دریافت آب و مواد غذایی کمک می‌کنند. سطوح بالای هیومیک‌اسید می‌تواند به طور چشم‌گیری بازده را افزایش دهد این ماده هم‌چنین سبب افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک می‌شود.

موارد استفاده از هیومیک اسید

موارد استفاده از هیومیک‌اسید را در صفحات محصول مربوطه مطالعه کنید و در صورتی که به اطلاعات بیشتری نیاز داشتید از تیم مشاورۀ گیاهامی کمک بگیرید:

کود هیومیک اسید غنی شده با آهن گرین گروث

کود هیومیک اسید فرمول یک 

کود مایع هیومیک اسید 90 میلی‌لیتری فرمول یک

اصلاح خاک

اگر هر ساله با شروع فصل رشد یا در ابتدای زمستان گیاهان خود را با کودهای شیمیایی یا حیوانی تغذیه می‌کنید توصیه می‌کنیم در اولین فرصت آزمایش خاک انجام دهید. احتمالا در نتایج سطح بالای فسفر و پتاسیم یا  بالا مشاهده می‌شود، در این صورت باید به خاک استراحت دهید و به کمک موادی مانند هیومیک‌اسید آن را اصلاح کنید. هم‌چنین این بهبوددهنده سبب عمیق‌تر شدن ریشۀ گیاه شده و مصرف مواد غذایی عمق خاک می‌شود.

گیاه افزایی با کمک کودهای بهبوددهنده

هنگام کاشت بذر یا قلمه زدن آن، افزودن هیومیک‌اسید به موادی که برای تیمار آماده کرده‌اید، سبب ایجاد سیستم ریشه‌ای قوی در گیاه جدید می‌شود.

کمبود مواد معدنی

از آنجایی که هیومیک‌اسید دارای اسیدفولویک است و این دو ماده سبب افزایش دسترسی گیاه به مواد معدنی می‌شوند، می‌توان از آن برای رفع علائم کمبود مواد معدنی در گیاه استفاده کرد. هیومیک‌اسید را می‌توانید روی سطح زیرین برگ‌های گیاه اسپری کنید. البته توجه کنید که هیومیک‌اسید برگ‌های آسیب دیده را ترمیم نمی‌کند. اما می‌تواند به ظهور برگ‌های سالم کمک کند.

مزایای استفاده از هیومیک اسید

استفاده از این بهبوددهنده بسیار آسان است؛ اسیدهیومیک را در اشکال مختلف مایع یا گرانول در بازار موجود است. گرانول را می‌توانید همراه با کاشت گیاه به خاک اضافه کنید و فرم مایع را می‌توانید به ظرف آبیاری اضافه کنید. در هر فصل نیز می‌توان از این بهبوددهنده استفاده کرد. علاوه بر این برخلاف کمپوست که به دلیل حجم استفادۀ بالا جابجایی آن دشوار است، اسید هیومیک در مقادیر کم استفاده شده و کشاورز به راحتی آن را انبار می‌کند و یا به محل استفاده می‌رساند. برای مثال یک جعبه با وزن 3 کیلوگرم اسید هیومیک می‌تواند جایگزین 70 کیسه کمپوست شود. علاوه بر این‌ها اسید هیومیک هزینۀ کمتری نسبت به کمپوست برای کشاورز خواهد داشت.

خرید کودهای بهبوددهنده

بهبوددهنده‌ها بسیار متنوع هستند و برای اهداف متفاوتی فرموله شده‌اند. حتما پیش از تهیۀ کودهای بهبود دهنده از افراد آگاه مشورت بگیرید. افزودن هر مادۀ شیمیایی به خاک می‌تواند به سرعت شرایط گیاه را تغییر دهد بنابراین پیش از مصرف آن‌ها از ضروری بودن حضور این ماده در خاک اطمینان حاصل کنید تا از علاوه بر کنترل هزینه‌ها از سلامت گیاه خود محافظت کنید. در فروشگاه گیاهامی انواع بهبوددهنده‌ها را بررسی کنید و در صورت نیاز ثبت سفارش کنید.