خرید انواع بذر گل، سبزی و صیفی، چمن و گیاهان داروئی
کاشت بذر به منظور پرورش یک گیاه جدید انجام می‌شود. روند انتخاب بذر، شکست رکود آن، جوانه زنی و کاشت با نام پروسه‌ی ازدیاد جنسی گیاه شناخته می‌شود. شناخت فرایند تشکیل بذر، جمع آوری و انبار داری آن برای کشاورزان ضروری است چرا که به انتخاب درست بذر و کاشت صحیح آن کمک می‌کند.
بذر چیست؟
بذر عبارت است از گیاه زنده‌ای که رشد نکرده و پلی میان نسل‌های گیاه است. تشکیل بذر دست آورد فعالیت‌های پیچیده و زنجیره‌ای از اتفاقات است که مدت‌ها پیش از ظهور بذر شروع می‌شود. اما هدف از تولید بذر در گیاهان چیست؟ مانند تمام موجودات زنده هدف گیاهان نیز بقا و تولید مثل است؛ گیاه افزایی یا ازدیاد نباتات هر عملی است که سبب افزایش تعداد گیاه شود. ازدیاد به دو روش جنسی و غیرجنسی انجام می‌شود. بذر، در گیاهان گلدار و هاگ، در گیاهان بدون گل از اصلی‌ترین ابزارهای تولید مثل جنسی هستند. بسیاری ازگیاهان یکساله، دوساله و برخی از چند ساله‌ها با بذر ازدیاد می‌شوند؛ در این روش گیاهانی که تولید می‌شوند ممکن است به والدین شباهت داشته باشند و یا ظاهری بسیار متفاوت داشته باشند. بیشتر گیاهان زراعی، سبزی‌ها، گیاهان زینتی و برخی از گیاهان چوبی با بذر ازدیاد می‌شوند. این روش معمولا ارزان‌ترین و آسان‌ترین روش است. اما در برخی گیاهان مانند انگور، پرتقال بدون هسته، موز و برخی گیاهان زینتی که بذر تولید نمی‌کنند یا گیاهانی مانند سیب، گلابی، هلو و تمشک که ازدیاد آن‌ها با بذر گیاهانی با کیفیت بسیار پایین تولید می‌کند، تولید کنندگان را به طرف روش‌های دیگر سوق می‌دهد.
مزایای کاشت بذر گیاهان
ازدیاد با بذر معمولا ارزان‌تر از روش‌های ازدیاد غیر جنسی مانند قلمه انجام می‌شود. بذر را می‌توان برای مدت بسیار طولانی انبار کرد در حالی که این کار برای اندام‌های رویشی مانند قلمۀ ساقه یا پاجوش امکان پذیر نیست و یا دشوار است.
از آن جایی که بیشتر بیماری‌های ویروسی به طور معمول با بذر انتقال نمی‌یابند استفاده از این روش نسل بعدی گیاه را ویروس زدایی می‌کند.
البته استفاده از بذر معایبی نیز دارد؛ برای مثال مدت زمان طولانی از زمان کاشت بذر تا بلوغ و میوه دهی در گیاهان مثمر و یا کاهش کیفیت میوه در اغلب درختان و همچنین به علت تفرقه صفات ، یکنواختی لازم در گیاه جدید وجود ندارد، کیفیت اولیه بذر نیز از بین می‌رود.
تولید بذر
به طور خلاصه از زمان تولید گرده در اندام جنسی نر و تشکیل تخمک در تخمدان گل ماده فرایند تشکیل بذر شروع شده است. در مرحلۀ بعد عمل گرده افشانی و سپس لقاح اتفاق می‌افتد. انتقال دانۀ گرده از اندام نر گل به اندام ماده، گرده افشانی نامیده می‌شود. پس از اینکه گرده افشانی با موفقیت انجام شد و لقاح اتفاق افتاد، بذر تشکیل شده و طی فصل رشد همراه با رشد دیگر اندام‌ها بذر نیز به طور کامل رسیده و بالغ می‌شود. بذرهای گونه‌های مختلف از نظر اندازه، شکل، ساختار و قدرت جوانه‌زنی با یکدیگر متفاوت هستند.
ساختار بذر
بذر که همان تخمک بارور و بالغ شده است، دارای سه بخش؛ پوشش محافظ، جنین، مواد غذایی می‌باشد. البته بذرها از نظر ساختار سازمان بندی‌های متفاوتی دارند اما سه بخش اصلی که در اغلب بذرها وجود دارد را در ادامه معرفی می‌کنیم.
پوشش بذر
بذر در سطح خارجی دارای پوششی نسبتا ضخیم، خشک و سخت است. در برخی از گیاهان نیز بخش‌هایی از میوه به بذر چسبیده است. پوشش بذر حفاظی مکانیکی برای رویان است که جابه جا کردن بذر را بدون آسیب رسانی به رویان امکان پذیر می‌سازد. همچنین وجود همین پوشش انبار کردن بذرها برای مدت طولانی را میسر می‌کند. پوشش بذر نقش مهمی در جوانه زنی بذر دارد و گاهی برای از بین بردن آن نیاز به انجام عملیاتی مانند خراش دادن، زخم زدن، در اسید خوابانیدن و غیره است. حتما هنگام کاشت بذرها متوجه پوشش‌های رنگی روی برخی از آن‌ها شده‌اید؛ بذرهای سبک یا آسیب‌پذیر برای اینکه راحت‌تر در فرایند کاشت و جوانه زنی قرار گیرند توسط انسان در پوشش‌های مصنوعی قرار می‌گیرند. این پوشش‌های گاهی برای افزایش وزن هر دانه بذر، محافظت فیزیکی از بذر و یا محافظت از آن‌ها در برابر بیماری‌های ویروسی یا قارچی اعمال می‌شود.
جنین یا رویان بذر
جنین یا رویان بخشی از بذر است که در آینده به یک گیاه کامل، شامل اندام زیر زمینی و هوایی، تبدیل می‌شود. این بخش زنده بوده و حامل تمام اطلاعات ژنتیکی والدین خود است و تا زمان جوانه زنی خفته خواهد بود. اسید آبسیزیک رویان را در حالت خفتگی نگه می‌دارد تا زمانی که شرایط محیطی و درونی بذر برای رشد و نمو آن مناسب باشند.
مواد غذایی یا آندوسپرم
درون بذر بخشی به نام آندوسپرم وجود دارد که مواد غذایی جنین را تامین می‌کند. از زمان شکست خواب جنین تا لحظه‌ای که ریشه‌چه از پوستۀ بذر خارج شده و به بستر کشت برسد، آندوسپرم وظیفۀ غذارسانی به جنین را دارد. پس از اینکه ریشه‌چه به بستر کشت رسیده و توان جذب مواد غذایی از آن را داشته باشد، وظیفۀ غذارسانی به گیاهچه، به ریشه محول خواهد شد. بخش غذایی دانه های حبوبات و غلاتی که در سبد غذایی ما جای دارند در واقع همان اندوسپرم بذر هستند که به دلیل دارا بودن انواع مواد معدنی و ویتامین‌ها مورد توجه انسان هستند.
جوانه زنی بذر
جوانه زنی عبارت است از مجموعۀ فعالیت‌هایی که در نتیجۀ آن‌ها رویان یا جنین بذر رشد خود را آغاز کرده، پوشش بذر را شکافته و گیاه جدیدی ایجاد می‌شود که توانایی زندگی مستقل را دارد. جوانه زنی بذر را سه عامل قدرت جوانه زنی، خفتگی یا رکود و شرایط محیط تنظیم می‌کند. بسیاری بذرها در گلخانه کشت می‌شوند و به آسانی جوانه می‌زنند، اما برخی گونه‌های گیاهی نیز بذرهایی با نیازهای جوانه زنی خاص دارند. برخی از گونه‌ها مانند ارکیده بذر بسیار ضعیف داشته و به خاطر نداشتن ذخیره مواد غذایی، نیاز به همزیستی با میکوریزا (قارچ-ریشه) دارند تا جوانه بزنند. مراحل جوانه زنی بذر به این صورت است که ابتدا بذر به خود آب جذب می‌کند و در نتیجه در داخل بذر آنزیم‌هایی تولید یا فعال می‌شوند که مواد غذایی غیر محلول را به مواد غذایی قابل جذب تبدیل می‌کنند. این مواد در اختیار رویان قرار گرفته و انرژی لازم برای رشد را تامین می‌کنند.
برداشت بذر
بذر برخی گل‌ها و سبزی‌ها که میوۀ آن‌ها پس از رسیدن آزاد شده و می‌ریزند، یا بذر آن‌ها به تدریج می‌رسد با دست برداشت شده و نیاز به کارگر و هزینه زیاد دارند. نمونه این گیاهان مریم گلی، اطلسی و بنفشه است. برداشت بذر سایر گیاهان به این صورت انجام می‌شود که تمام گیاه بریده شده و روی پارچه‌هایی خشک می‌شوند، سپس به وسیلۀ کوبیدن بوته های خشک بذرها جدا می‌گردد. این روش در مورد گیاهانی مانند میخک و ختمی به کار می‌رود. در دستۀ سوم گیاهان، بذر باید از میوه جدا شود،مانند گوجه فرنگی که میوۀ گوشتی داشته و بذر باید به وسیلۀ تخمیر یا اسید از گوشت جدا شود. بذرهای درختان و درختچه‌ها را به طور معمول از جایگاه‌های رویش این گیاهان در باغ جمع آوری می‌کنند. بذرهای درختان میوه که بیشتر برای تولید پایه‌ها لازم است اغلب از کارخانه‌های تهیه کنسرو به دست می‌آید.
پاک کردن بذر
پاک کردن بذر بستگی به اندازه، وزن ویژه و شکل بذر دارد. در روش رایج بذر را الک کرده و سپس پاک سازی می‌کنند. ماشین‌های ویژۀ پاک کردن بذر نیز وجود دارد که به کمک جریان هوا و الک‌ها و صفحه‌های حفره دار بذر مورد نظر، در اندازۀ مشخص جداسازی می‌شود. انواع متنوع و پیشرفته‌ای از ماشین‌های جداسازی بذر وجود دارد که هر یک با توجه به یکی از ویژگی‌های بذر آن را جداسازی می‌کنند؛ اندازه، وزن، رنگ و شکل از جمله ویژگی‌های مورد نظر است.
طول عمر بذر
بذر گیاهان از نظر طول عمر به سه دسته تقسیم می‌شوند. بنابراین هنگام خرید بذر به تاریخ تولید یا برداشت آن‌ها توجه کنید. البته طول عمر بذر با شرایط انبار داری آن ارتباط مستقیم دارد؛ شرایط نامناسب می‌تواند بذر را پیش از فرارسیدن تاریخ انقضای آن از بین ببرد. بذر کهنه قدرت جوانه زنی پایین دارد، احتمال ابتلای آن به آلودگی‌های قارچی و ویروسی بیشتر است، گیاهچه‌های حاصل از این بذرها شانس زندگی کوتاهی دارند.
بذرهای کوتاه عمر
بذرهای برخی از گیاهان مانند سپیدار، افرا، نارون و بید دارای طول عمر کوتاه هستند و ممکن است چند روز، چند ماه تا حداکثر یک سال زنده بمانند.
بذرهای میان عمر
بذر بیشتر بازدانگان، سبزی‌ها، گل‌ها و چمن‌ها به این گروه مربوط می‌شوند و دست کم به مدت 3 سال و بیشینه تا 15 سال زنده می‌مانند.
بذرهای بلند عمر
این گونه بذرها حتی در دماهای زیاد نیز جوانه نمی‌زنند و دارای پوستۀ سختی هستند که اگر آسیبی به این پوستۀ سخت نرسد دست کم تا 20 سال زنده می‌مانند و ممکن است تا 100 سال یا بیشتر نیز عمر داشته باشند. بذرهای برخی از علف‌های هرز در زیر خاک حتی اگر آب جذب نکنند قدرت جوانه زنی خود را 50 تا 70 سال نیز حفظ می‌کنند.
انبارداری بذر
به طور معمول بذرها پس از برداشت مدتی انبار می‌شوند تا در فصل مناسب کشت شوند. بیشترین زمان نگهداری هر بذر بستگی به نوع بذر و شرایط انبار دارد. پیش از انبار کردن بذر باید آن را خشک نمود و رطوبت آن را به میزان 4 تا 7% وزن خشک آن رساند. در این صورت می‌توان آن را در ظرف‌های سربسته نگهداری کرد. به طور کلی هر چه شرایط انبار در جهتی باشد که تنفس بذرها را کاهش دهد، عمر بذرها در انبار بیشتر می‌شود. تنفس فرایندی است که سبب می‌شود بذر شروع به مصرف مواد غذایی ذخیره شده در آن کند؛ این مواد غذایی در واقع برای رشد اولیۀ جنین در ساختار بذر تولید می‌شود. مهم‌ترین عوامل موثر در تنفس بذر عبارتند از دما، رطوبت نسبی انبار و غلظت گازهای اکسیژن و دی اکسید کربن. بهترین دما برای انبار کردن بیشتر بذرها حدود صفر تا 18- درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 40 تا 60% است. از دو عامل دما و رطوبت نسبی، میزان رطوبت نسبی در کنترل تنفس مهمتر است. درون انبار غلطت گاز اکسیژن نباید از 2% کمتر و غلطت گاز دی اکسید کربن نباید از 5% بیشتر باشد. در عمل، شرایط لازم برای انبار، بستگی به نوع بذر و طول مدت انبار کردن دارد. بذر سبزیجاتی مانند لوبیا، ذرت، نخود که کمی درشت‌تر از دیگر انواع دیگر هستند به شدت به آسیب‌های مکانیکی حساس هستند. جابجایی باملاحظۀ کیسه‌های حاوی این بذرها در حفظ سلامت و قوۀ جوانه زنی آن‌ها موثر است.
تهیه و خرید انواع بذر به صورت آنلاین
برای خرید انواع بذر گل زینتی از جمله بذر گل شقایق، گیاهان داروئی مانند بذر سیاهدانه، بذر چمن و بذر سبزی و صیفی کافی است که در فروشگاه تخصصی گیاهامی حساب کاربری بسازید. گیاه‌پزشکان ما در تمام مراحل خرید تا کاشت و برداشت بذر همراه شما خواهند بود، همچنین خرید اول شما در گیاهامی شامل تخفیف خواهد بود.