قارچکش
قارچکش چیست؟
شناخت علائم بیماری و تشخیص عامل ایجاد آن می‌تواند گیاه شما را از مرگ در اثر بیماری‌‌ها نجات دهد. بیماریهای قارچی از جمله عواملی هستند که سالانه بخش زیادی از تولیدات مزارع و باغات را از بین می‌برند. از طرفی گیاهان زینتی و آپارتمانی نیز از گزند این میکروارگانیسم‌ها در امان نیستند و گاهی نیازمند سموم و آفتکش‌ها می‌شوند. ما قبلا در مطلب به این سوال پاسخ داده ایم که سم قارچ کش چه کاربردی دارد. در این مطلب تعدادی از بیماری‌ای قارچی شایع در گیاهان و چندین قارچکش را مفصل‌تر معرفی می‌کنیم.
بیماریهای قارچی
قارچ‌ها میگروارگانیسم‌هایی هستند که از برخی جهات به گیاهان شباهت بسیاری دارند ولی به علت نداشتن سبزینه (کلروفیل)، مجبور به تغذیه از مواد آلی ساخته شده هستند. قارچ‌ها به طور معمول زمستان را به صورت غیر فعال، روی سطح یا درون مواد گیاهی پوسیده، بذر، خاک و غیره می‌گذرانند و در بهار دوباره چرخۀ زندگی را آغاز کرده و به گیاهان میزبان حمله می‌کنند. محل حمله قارچ به گیاه میزبان ممکن است بحش‌های هوایی مانند ساقه، برگ، گل و میوه و یا بخش‌های زیرزمینی مانند ریشه و دیگر اندام‌های زیرزمینی باشد. همانند علف‌های هرز بهترین روش مبارزه با قارچ‌ها پیشگیری از بروز آنها است. برای مطالعه بیشتر در زمینۀ مبارزه با علف هرز به صفحۀ علف‌کش مراجعه کنید. رقم‌های مقاوم به بیماری و انجام صحیح عملیات زراعی در این مبارزه نقش موثری دارند اما قارچکشها بسیار مهم هستند.
بیماری لکه سیاه
لکه سیاه یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در گل رز مشاهده می‌شود؛ البته سایر گیاهان زینتی و باغی نیز مورد حملۀ این قارچ‌ها قرار می‌گیرند. از نشانه‌های بیماری لکه سیاه می‌توان به لکه‌های سیاه و گرد در سطح برگ اشاره کرد. نشانه‌ها معمولا از برگ‌های پایینی آغاز می‌شود. در ادامه با تشدید بیماری برگ‌های آلوده زرد شده و می‌ریزند. لکه سیاه در اثر رطوبت بالای هوا رخ می‌دهد. همچنین اگر برگ‌ها بیش از 6 ساعت در تماس با آب قرار گیرند شرایط برای طغیان این قارچ فراهم می‌شود. اسپور این قارچ، در برگ‌های خزان کرده و در مجاورت رطوبت زمستان گذرانی می‌کنند.
کنترل بیماری لکه سیاه
برای جلوگیری از بروز این بیماری گیاه را در خاکی با زهکشی خوب بکارید.
هنگام انتخاب ارقام کاشت می‌توانید به منابع جهاد کشاورزی مراجعه کرده و ارقام مقاوم به این بیماری را برای کاشت انتخاب کنید. تغذیۀ منظم و تقویت دائمی گل رز و گیاهان زینتی، آنها را در برابر بیماری مقاوم می‌سازد.
اسپور قارچ‌ها در برگ گیاهان خزان کرده زمستان گذرانی می‌کنند بنابراین با دور کردن یا سوزاندن برگ‌ها می‌توانید از طغیان بیماری در فصل بعد جلوگیری کنید.
پس از هربار استفاده از ابزار باغبانی مانند چاقو یا قیچی باغبانی آنها را ضدعفونی کنید. از آنجایی که اسپور این قارچ را آب جا به جا می‌کند توصیه می‌کنیم آبیاری را مستقیما روی خاک انجام دهید و برگ‌ها را خیس نکنید.
برای مبارزۀ شیمیایی دو مرحله وجود دارد. مرحلۀ اول سمپاشی پیش از بروز بیماری و برای جلوگیری است. در این مرحله از سموم مسی، مثل کاپتان و زینب استفاده می‌شود. پس از ظهور علائم بیماری در مرحلۀ دوم قارچکش بنومیل و فلینت اعمال شود.
سایر لکه‌های برگ
بیماریهای قارچی با علامت لکه سیاه را می‌توان در داخل خانه و روی گیاهان آپارتمانی نیز مشاهده کرد. از آنجایی که محیط بسته به لحاظ دما و رطوبت شرایط مناسبی را برای طغیان بیماری ایجاد می‌کند، توصیه می‌شود از بروز آن جلوگیری کنید. اگر لکه‌های قارچی به هم پیوسته و تمام سطح برگ را بگیرند گیاه به سرعت از بین خواهد رفت.
سفیدک پودری
سفیدک پودری یک بیماری قارچی است که به بسیاری از گیاهان، گل‌ها، سبزیجات و میوه‌ها آسیب وارد می‌کند. سفیدک پودری به راحتی قابل تشخیص است. روی برگ گیاهان آلوده یک ماده پودری سفید رنگ ظهور می‌کند که بیشتر در سطح بالایی برگ‌ها قابل مشاهده است. البته در شرایط حاد ساقه، جوانه گل و حتی میوه نیز درگیر خواهند شد. این قارچ در شرایط رطوبت کم خاک و رطوبت بالای هوا بروز می‌کند. گیاهانی که در سایه رشد می‌کند بیشتر از گیاهانی که در معرض آفتاب هستند از این بیماری آسیب می‌بینند.
کنترل بیماری سفیدک پودری
این بیماری به سرعت منتقل می‌شود بنابراین در صورتی که گیاه جدیدی از گلخانه یا محیط خارجی به خانه منتقل می‌کنید ابتدا آن را بررسی کنید و در صورت حصول اطمینان از سلامت، آن را در کنار دیگر گیاهان خود قرار دهید. سطح برگ‌ها اولین نشانه‌های بروز این بیماری را نشان خواهند داد.
برای مبارزه با برخی آفات توصیه می‌کنیم اندام آلوده را با دستمال و محلول پاک کننده تمیز کنید اما توجه کنید که اگر گیاه شما دچار آلودگی قارچی مانند سفیدک پودری شد تمیز کردن برگ آن نه تنها تاثیر مثبتی نخواهد داشت بلکه سبب گسترش آن می‌شود.
در کنترل تمام بیماریهای قارچی معدوم کردن برگ‌ها و دور ریز گیاهی کمک کننده است.
قارچکش‌های مسی و پروپیکونازول برای کنترل سفیدک پودری تجویز می‌شوند.
سفیدک‌ها در دو گروه عمدۀ پودری یا حقیقی (سطحی) و سفیدک کرکی یا دروغین (داخلی) دسته بندی می‌شوند. تشخیص تفاوت میان این دو و اعمال روش‌های مدیریتی متناسب بسیار اهمیت دارد.
سفیدک کرکی
سفیدک کرکی یا دروغین سبب ریزش برگ و ایجاد لکه‌های زرد رنگ و قهوه‌ای روی برگ می‌شود. این قارچ در دمای 4 تا 27 درجه سانتی‌گراد به راحتی فعالیت می‌کند. رطوبت 85% برای رشد این قارچ مطلوب است. نشانه‌های بروز بیماری به صورت کرک‌های سفید یا خاکستری رنگ در سطح زیرین برگ بروز می‌کند. اسپور این قارچ با آب جابجا شده و گسترش می‌یابد. این قارچ با حمله کردن به موادغذایی برگ به سرعت آن را از بین می‌برد و خسارت سنگین‌تری نسبت به سفیدک پودری از خود به جای می‌گذارد. استفاده از قارچکش‌های سیستمیک برای کنترل این بیماری توصیه می‌شود. همچنین قارچکش مانکوزب، کلراتالونیل نیز کمک کننده هستند.
انواع قارچکش
قارچکش مس و مشتقات آن
معروف‌ترین قارچکش این دسته مخلوط بردو می‌باشد که از آهک و سولفات مس و آب تشکیل شده و برای مبارزه با بسیاری از بیماریهای قارچی موثر است.
قارچکش گوگرد و مشتقات آن
این دسته برای مبارزه با انواع سفیدک پودری مناسب است.
قارچکش‌های آلی
امروزه مصرف سم‌های آلی رواج یافته و از آنها برای مبارزه با انواع قارچ و گندزدایی بذر استفاده می‌شود.
انواع قارچکش رایج در ایران
قارچکش بنومیل
بنومیل یک قارچکش سیستمیک انتخابی است که به صورت کریستال‌های سفید رنگ تولید می‌شود. بنومیل برای بی‌مهرگان، میکروارگانیسم‌ها و کرم‌های خاکی به صورت انتخابی سمی بوده و برای پستانداران سمی نیست. البته به دلیل استفاده بیش از اندازه و در ابعاد گسترده مقاومت به این قارچکش در میان قارچ‌ها شایع شده است اما استفاده از آنها همچنان رواج دارد. خارش، التهاب و راش از جمله عوارضی است که برای پستانداران در مواجه با بنومیل دیده می‌شود. اگر در خانه یا باغچه از قارچکش بنومیل استفاده می‌کنید حیوانات خانگی را از محیط دور نگه‌دارید زیرا سبب آسیب کبدی به آنها می‌شود.
قارچکش کاپتان
قارچکش کاپتان یکی از سمومی است که معمولا با دیگر حشره‌کش یا قارچکشها ترکیب شده و استفاده می‌شود اما در واقع کاپتان به تنهایی می‌تواند به عنوان قارچکش میوه‌ها، سبزیجات و گیاهان زینتی استفاده شود. این قارچکش بر ظاهر برخی میوه‌ها تاثیر گذاشته و آنها را شاداب، شفاف و سالم‌تر نشان می‌دهد. کاپتان برای خانه و یا در کشاورزی صنعتی نیز استفاده می شود و به خصوص برای مبارزه با قارچ پیتیوم و جلوگیری از مرگ گیاهچه استفاده می‌شود.
قارچکش کاربندازیم
از قارچکش‌هایی با طیف وسیع تاثیر می‌توان به کاربندازیم اشاره کرد. به خصوص در کنترل مشکلات و بیماریهای چمن بسیار از این قارچکش استفاده می‌شود. غلات، مرکبات، موز، توت‌فرنگی، آناناس و انواع آلو را با استفاده از کاربندازیم تیمار می‌کنند تا بیماریهای قارچی آنها کنترل شود. استفاده از این سم در دوز بالا می‌تواند سبب نازایی حیوانات شود.
قارچکش مانکوزب
مانکوزب از قارچکش‌های تماسی است که بر طیف گسترده‌ای از بیماریهای قارچی گیاهان موثر است. سفیدک‌ها از جمله بیماری‌هایی هستند که به طور مشخص با مانکوزب تیمار می‌شوند. این قارچکش بر تنفس قارچ تاثیر گذاشته و سبب از بین رفتن سلول‌های آن می‌شود. در تحقیقاتی که بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده تاثیر مانکوزب بر بزرگ شدن غده تیروئید و گاهی رشد سرطان اثبات شد.
تهیه قارچکش از فروشگاه‌های آنلاین
در صورتیکه تشخیص دادید گیاه شما دچار آلودگی قارچی شده است و تمایل به خرید انواع قارچکش را دارید، پیشنهاد می‌کنیم اگر در این مسیر نیاز به راهنمایی و مشاوره گیاه‌پزشکان نیاز داشتید، از مشاوران گیاهامی کمک بگیرید.